Kopenhagen wordt beschouwd als een van de meest fietsvriendelijke steden ter wereld. De Deense hoofdstad promoot het fietsen massaal, mede door het gebruik van slimme softwaretools. Daarbij streeft Kopenhagen ambitieuze doelen na: In 2025 moet de helft van alle reizen naar werk of school met de fiets worden afgelegd. Voor het Bicycle Playbook spraken we met Klaus Bondam, directeur van de Deense Fietsersbond.
Mr. Bondam, waarom fietsen de inwoners van Kopenhagen zoveel?
Klaus Bondam: Daar zijn een hele reeks redenen voor. Ik denk in de eerste plaats dat we een traditie van fietsen hebben opgebouwd: In Denemarken waren auto’s erg duur omdat de overheid er veel belasting op hief. Kopenhagen zelf was een arbeidersstad. Veel mensen verdienden niet veel, dus de fiets was een betaalbaar vervoermiddel. Dat veranderde natuurlijk. Vooral na de Tweede Wereldoorlog en met de gentrificatie van de stad. Toch zijn auto’s nog steeds niet het vervoermiddel voor dagelijks gebruik. Tegenwoordig noemen we particuliere auto’s graag “Louisiana Autos”: Louisiana is een kunstmuseum in het noorden van Kopenhagen. Veel mensen gebruiken hun auto alleen om op zaterdag naar het museum te rijden. Want wij in Kopenhagen hebben het voordeel dat de stad erg vlak is en het klimaat nooit te warm of te koud is om te fietsen. En last but not least is er over de generaties heen een politieke bereidheid geweest om te investeren in een veilige, structureel gescheiden fietsinfrastructuur.
Hoe creëert Kopenhagen deze fietscultuur?
Klaus Bondam: Kinderen leren fietsen wordt gezien als de taak van de ouders. Het is net zo natuurlijk als ze leren eten met een vork en mes. Natuurlijk zijn er hier ook gezinnen waar fietsen geen deel uitmaakt van het gezinsleven en deze gezinnen gebruiken ook meer de auto. Maar het is belangrijk dat kinderen al op jonge leeftijd een fiets krijgen en leren dat verkeer een serieuze zaak is waar je op moet letten – maar het maakt kinderen ook trots. Fietsen is een van de eerste dingen waarbij kinderen verantwoordelijkheid nemen en toegang krijgen tot mobiliteit.
Hoe zijn fietspaden aangelegd in Kopenhagen?
Klaus Bondam: Hier worden fietspaden van het gemotoriseerde verkeer gescheiden door een stoeprand. Op sommige plaatsen gebruiken we ook geparkeerde auto’s om een soort beschermende muur tegen de verkeersstroom te creëren. In het algemeen zijn wij echter van mening dat een volledig gescheiden infrastructuur onontbeerlijk is voor het dagelijkse fietsverkeer in de stad. Momenteel zijn we bezig met het verbreden van fietspaden van twee naar vier meter omdat we zoveel fietsers hebben en niet elke fiets een klassieke fiets is. Veel mensen zijn tegenwoordig onderweg op e-bikes of ze gebruiken grotere bakfietsen. Fietsen is diverser geworden – wat betreft de soorten fietsen, de snelheid, en ook de gebruiksgroepen. Het is echter niet alleen de fietsinfrastructuur die belangrijk is voor veilig fietsen, maar ook wat er omheen staat: Om het fietsen veiliger te maken, moeten we het autoverkeer langzamer maken en minder voertuigen in de binnenstad toelaten. Dit levert veel politieke discussies op.
Hoe kunnen deze politieke discussies slagen?
Klaus Bondam: Als je een openbare discussie wilt voeren, denk ik dat het belangrijk is om van tevoren een gemeenschappelijke taal in de gemeenteraad te ontwikkelen: Waar hebben we het over als we het over infrastructuur hebben? Wat levert het ons als gemeenschap op als we onze omgeving fietsvriendelijker maken? Uit enquêtes en onderzoeken weten we heel precies wat de voordelen van fietsen zijn: Het houdt mensen fit, scholieren die fietsen doen het beter op school, werknemers die fietsen zijn minder vaak afwezig. In de gemeenteraad heb je een gemeenschappelijk inzicht in de afzonderlijke onderwerpen nodig om de publieke discussie te kunnen voeren.