De vraag naar voetgangersvriendelijke straatinrichting neemt toe: Steeds meer steden willen de congestie verminderen en milieuvriendelijker worden, terwijl de publieke steun groeit voor een mensgerichte en minder autogerichte inrichting van open ruimten.
Dit vormt een uitdaging voor architecten en mobiliteitsplanners, die proberen uit te vinden hoe ze voetgangersvriendelijke straten kunnen ontwerpen. Gelukkig is de technologie bezig met een inhaalslag en kan ze hen in dit proces ondersteunen.
Tobias Kretz, een productmanager bij PTV Group die gespecialiseerd is in voetgangersmobiliteit, legt het proces uit: “De uitdaging is om steden aantrekkelijker, en veiliger, te maken voor voetgangers. Dit betekent vaak dat we verstandig moeten omgaan met aantrekkelijke en dichtbevolkte gebieden, die smal zijn – en dat we aan alle mobiliteitsbehoeften moeten voldoen zonder de aantrekkelijkheid ervan te verminderen.”
Een andere uitdaging is volgens hem “dat planologen bij het streven naar mensvriendelijke en milieuvriendelijke mobiliteit alle ongemotoriseerde weggebruikers vaak als één groep behandelen. Dit leidt bijna onvermijdelijk tot conflicten tussen voetgangers en fietsers, die dan met aanvullende maatregelen moeten worden opgelost.”
Hoofdelementen van voetgangersvriendelijke straatinrichting
Om te beginnen, hier enkele elementen die nodig zijn om een voetgangersvriendelijke straat te creëren:
Ruimte: Mensen moeten voldoende ruimte hebben om te lopen en met elkaar om te gaan. Voldoende loopruimte beïnvloedt het comfort, de veiligheid en de bereidheid van mensen om in de openbare ruimte te blijven. Deskundigen schatten dat de vereiste minimumbreedte van een trottoir in een drukke straat 2,5 meter moet zijn. Dit is wat de TfL Pedestrian Comfort Guidance van Londen hierover te zeggen heeft.
Mensgericht: Als we willen dat er meer voetgangers op straat rondlopen, moeten we ophouden ze te zien als ruimtes waar het gemotoriseerde verkeer optimaal zijn gang kan gaan. In plaats daarvan moeten ze worden omgevormd tot plaatsen waar mensen willen wandelen of tijd doorbrengen. Met andere woorden, het autovrij maken van de straten. Daartoe moeten straten zoveel mogelijk activiteiten bieden, en afgestemd zijn op verschillende bevolkingsgroepen.
Connectiviteit: Wanneer een straat verbonden is met andere straten en bezienswaardigheden, zorgt dat ervoor dat meer mensen door de straat zullen lopen. Dat betekent dat planologen moeten zorgen voor goede looplijnen naar de straten in de buurt, naar woon- en handelsgebieden en naar vervoersmogelijkheden.
Toegankelijkheid en continuïteit: Een wandelgebied, dat niet geblokkeerd is of abrupt stopt, biedt comfort en veiligheid voor voetgangers. Zo’n voetgangersvriendelijke straat moet ruimte hebben die vrij is van geopende deuren of koopwaar van winkels; geadviseerd wordt om trottoirbanden en antislip bestratingsmaterialen te gebruiken.
Inclusiviteit: Verschillende mobiliteitsbeperkingen vereisen verschillende maatregelen. Rolstoelgebruikers hebben verlaagde stoepranden nodig en over het algemeen een traploze toegang. Anderen moeten door ziekte of ouderdom op gezette tijden gaan zitten. Gezinnen met kleine kinderen zullen blij zijn wanneer straten zowel verlaagde stoepranden als zitplaatsen bevatten.
Signalisatie: “Groene golven” van verkeerslichten zijn een bekende maatregel om de doorstroming van voertuigen, en zelfs van fietsers, te verbeteren. Maar hoe zit het met een groene golf voor voetgangers? Zeker, voetgangers lopen met verschillende snelheden, wat het moeilijk maakt om een effectieve groene golf voor iedereen te plannen. Toch kunnen sommige signaleringsregelingen de wachttijden voor voetgangers aanzienlijk verkorten – zie hier hoe PTV Viswalk software dat doet in de Franse stad Straatsburg.
Veilige zones: Om te voorkomen dat ze door auto’s worden aangereden, moeten voetgangers en andere kwetsbare weggebruikers worden beschermd. Het creëren van veilige zones is een belangrijke manier om dat te doen. Veilige zones zijn comfortabel om te wandelen en te fietsen, met brede trottoirs en een verkeersremmende infrastructuur. Hier is een voorbeeld uit Tanzania, over hoe een veilige zone helpt om kinderen die op straat lopen te beschermen.
Menselijke schaal: Een voetgangersvriendelijk straatontwerp moet ook aandacht besteden aan de optiek. Het moet een “menselijke schaal” hebben, wat betekent dat de straat er op wandeltempo nog steeds aantrekkelijk uitziet. Bijvoorbeeld dat een plein niet groter is dan “een moeder haar kind aan de overkant kan roepen”.
Gedeelde verkeersruimten: Dit zijn gebieden met waar voetgangers, auto’s en fietsers de straatruimte delen zonder duidelijke voorrang voor wie dan ook. Gedeelde wegen zijn natuurlijk geschikt voor langzaam rijdend verkeer en voertuigen met een laag volume. Gedeelde weggedeelten dragen bij tot de veiligheid, zo blijkt uit onderzoek. Maar ze vormen ook een uitdaging voor mobiliteitsplanners, die verstandig straten moeten kiezen die passen (en die niet passen) en de juiste verkeersmaatregelen moeten nemen. Het is een controversieel concept: De straten stellen voetgangers in staat de kortste routes te nemen (geen extra lopen om oversteekplaatsen te bereiken), maar zijn misschien minder veilig dan exclusieve voetgangerszones.
Voetgangerspleinen: Ongebruikte of inactieve openbare ruimten langs een straat kunnen vrij gemakkelijk worden omgevormd tot voetgangersvriendelijke pleinen, waar mensen elkaar kunnen ontmoeten, zitten en interageren. Die pleinen kunnen snel worden aangelegd door planten en straatmeubilair te plaatsen. Voetgangerspleinen dragen ook bij tot de veiligheid en stimuleren nabijgelegen bedrijven.
Schaduw en afwatering: goede nutsvoorzieningen maken het mogelijk goed te lopen. Daarom moet een voetgangersvriendelijk straatontwerp ook voorwaarden bevatten die mensen in staat stellen om zoveel mogelijk vrij te zijn van weerrisico’s. Goede afwatering op regenachtige dagen, en schaduw op zonnige en warme dagen, zullen mensen aanmoedigen om de auto te verruilen voor lopen – zelfs als het weer niet gunstig is.
Straten plannen voor voetgangers
Het planningsproces is cruciaal voor het succes van een nieuwe voetgangersvriendelijke straat of gebied. Kretz, de expert van de PTV Groep, legt uit dat deze taak vele facetten heeft en multidisciplinair is.
Hij voegt eraan toe dat de software PTV Viswalk kan helpen bij het vinden van goede verkeerslichtschema’s, het identificeren van knelpunten op drukke plaatsen en het aanpakken van vertragingen die uit deze maatregelen voortvloeien.
De voordelen van deze vroege simulaties zijn duidelijk, zegt Kretz: “Over het algemeen is het uitproberen van verschillende voorgestelde oplossingen veel goedkoper met software dan met asfalt en staal. En gesimuleerde voetgangers zullen niet klagen als een idee dat aanvankelijk plausibel leek, toch niet werkt zoals gepland.”
